Psikolojik zorbal???n uç noktas? Gaslighting

Güçlü otoriter birinin kendinden zay?f birine uygulad???, içinde psikolojik ?iddet, manüpülasyon gibi ö?eleri bar?nd?ran gaslighting; psikolojik zorbal???n en uç noktas?.

Dikkate alman?z? dilerim…

Bir insan?n ba??na gelebilecek en kötü psikolojik durum. ‘Gaslighting’

Bilerek isteyerek, planl? bir ?ekilde ad?m ad?m uygulan?yor ve ve deyim yerindeyse ki?iyi insanl?ktan ç?kar?yor.

Psikolog Ebru Özer Özkul, hepimizi yak?ndan ilgilendiren gaslighting konusunda önemli bilgiler verdi.

Ebru Özer Özkul, zeki ve psikopatik ki?ili?e sahip dominant birinin, kendinden daha zay?f birine, bilinçli ve planl? bir ?ekilde; de?ersizle?tirme, manüpülasyon,

gerçeklikten uzakla?t?rma ve psikolojik ?iddet gibi eylemlerin hepsini yava? yava? ve sürekli telkinlerle uygulayarak onu kontrolü alt?na almas?n?n gaslighting olarak tan?mland???n? söyledi.

Gaslighting kavram?n?n 1940’larda yay?nlanan “Gaslight” isimli bir filmden geldi?ini kaydeden Aile Dan??man? ve Psikolojik Dan??man Ebru Özer Özkul ?u bilgileri verdi:

“Ingr?d Berkman’?n ba?rol oynad??? söz konusu filmde; kötü niyetli kocan?n sistemli telkinleriyle akl?n? yitirdi?ini sanan bir kad?n?n hikayesi anlat?l?yor. Psikolojide kullan?lan gaslighting terimi bu filmden geliyor.

En çok evliliklerde görülüyor…

Gaslighting az rastlanan ama çok tehlikeli bir durum.

Otorite sahibi bir ki?i kendinden daha dü?ük ya?ta, statüde ya da daha zay?f birine uyguluyor.  En çok evliliklerde görülüyor. Kad?n da erkek de buna maruz kalabiliyor. Ama bizim toplumumuzda otorite ço?unlukla erkek oldu?u için daha çok erkekler e?lerine uyguluyor.

Bunun d???nda, ebeveyn-çocuk, patron-i?çi gibi ili?kilerde görülüyor.

Sosyal ortamlardaki ili?kilerde de gaslightinge rastlan?yor. Örne?in bir tarikat ?eyhi müridine gastlighting uygulayabiliyor. Mürid kendi gerçekli?inden kopuyor, ?eyhinin her söyledi?ini do?ru kabul ediyor, her istedi?ini yap?yor.

Manüpülasyona ve psikolojik ?iddete maruz kalan birey, kendi iradesinden ve bilgisinden ba??ms?z, istedi?inin d???nda etkilenme ve yönlendirmeye aç?k olurken, ba??ml? hale gelmeye, kendi çeli?kileri içerisinde çaresizlik duygusunu deneyimlemeye, de?ersizlik ve suçluluk hissetmeye ba?l?yor.

Uygulayan ki?i ma?duru çevresinden izole ediyor. Arkada?lar? ve ailesi ile görü?mesini engelliyor. ‘Bizim kötülü?ümüzü istiyorlar’, ‘Seni k?skan?yorlar’ gibi söylemlerle ki?iyi ikna ediyor.

Ki?iyi kontrol alt?na almak için yalan yanl?? söylemlerle manüpüle ederek kendi do?rular?n? ve söylemlerini yava? yava? ve ad?m ad?m kar??s?ndakine kabul ettiriyor.

Alg?lar?n?, fikirlerini ve davran??lar?n? ona hissettirmeden çe?itli taktikler ile ve aldatma yoluyla de?i?tiriyor. Onun kendisi ile ayn? fikirde olmas? için manüpülatif stratejiler uyguluyor ve ili?kinin kendi istedi?i ?ekilde gitmesini sa?l?yor. Yanl?? sürekli tekrar edildi?inde ki?i ona inanmaya ba?l?yor. 

Ki?iye Kendini De?ersiz Hissettiriyor

Uygulayan ki?i ma?dura sürekli de?ersizle?tirici söylemlerde bulunuyor,

a?a??l?yor ve de?ersiz hissetmesine sebep oluyor.

Sosyal statüsünü yok say?yor. Sonunda gaslightinge maruz kalan ki?i kendi dü?üncelerinden ve do?rular?ndan ?üphe etmeye ba?l?yor. Kendi gerçekli?inden kopuyor ve uygulayan ki?iye ba??ml? hale geliyor.

Özgüveni zedelenen, kendine öz sayg?s? kalmayan, adeta bir çemberin içine hapsolan ma?durun gerçeklik alg?s? bozuluyor. Suçluluk hissediyor. Gaslighting uygulayan ki?inin her istedi?ini yap?yor, adeta onun a?z?n?n içine bak?yor. Kendisiyle ilgili hiçbir sa?l?kl? karar veremiyor. Bu durum ya?am boyu sürebiliyor. Bu çemberi tek ya?am alan? olarak gördü?ü için de buradan ç?kmaya cesaret edemiyor. Hatta o kadar ba??ml? hale geliyor ki; uygulayan ki?i öldü?ünde onun yas?n? tutuyor.

Gaslightinge maruz kalan ki?ilerin ortak özelli?i;, duygusal, ?üpheleri olan,  özgüveni  dü?ük,  itaatkar, yumu?ak ba?l? ve onay aray?c? olmalar?.

Guslightingi uygulayanlar ise tam tersine; otoriter, dominant, psikopatik ki?ilikte, zeki, empatiden yoksun, anti sosyal ki?ilikte insanlar.

Her Manüpülasyon Gaslighting de?il

Her manüpülasyon, ki?inin kendini her yetersiz ve de?ersiz hissetti?i durum gaslighting olarak de?erlendirilmemelidir. Bu manüpülasyondan çok daha öte bir durum. Manüpülüsyondan fark? eylemin kas?tl? ve planl? olarak yap?lmas?, süreklili?in olmas? ve ma?durun sosyal izolasyona maruz kalmas?. Manüpülasyon yanl??l?kla veya fark?nda olmadan yap?labilir fakat gaslighting bilinçli olarak ad?m ad?m uygulan?yor. Ki?i uzun bir sürede yava?, yava?, inand?ra,inand?ra manüpüle ediliyor. Bu tamamen ki?ili?e yönelik bir sald?r?. Ki?inin benli?ine zarar veren bir durum. Sürekli ki?inin gerçekli?iyle ilgili bir oyun oynan?yor.

Fark?na var?ld???nda ili?kiyi sonland?rmak gerekiyor

Gaslightingin fark?na var?ld???nda ili?kinin derhal sonland?r?lmas? gerekiyor. Gaslightinge maruz kalan ki?inin durumunu fark etmesi en önemli ad?m.

Ancak çemberin d???na ç?kmadan durumunu fark etmesi ve fark etti?inde de yard?m almadan ili?kiyi sonland?rmaya cesaret etmesi oldukça zor.

Ancak gaslighting; ad?m ad?m,yava? yava? ilerleyen ve ?iddeti artan bir durum oldu?u için, ili?ki son noktaya gelmeden süreçte fark edilirse bu durumdan kurtulmak daha kolay olabilir.  Çevrenizde gaslighting çemberinde kalm?? bir insan gördü?ünüzde ona yard?m elini uzatman?z, kendisini uyararak durumunun fark?na varmas?n? ve yard?m almas?n? sa?laman?z en do?rusu olacakt?r.